Άρθρο 24

Το Άρθρο 24 του Συντάγματος αποτελεί την κορυφαία Νομική διατύπωση για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.
Έχει αποτελέσει θέμα συζήτησης και αντιδικιών αλλά δυστυχώς έχει καταλήξει να συζητείτε από φανατικούς υπέρμαχους και αντίθετους, με αποτέλεσμα η όλη συζήτηση να υποβαθμίζεται σε μέτρημα «κουκιών» και όχι σε κατάθεση απόψεων.

Μέσο της εμπειρίας μου στην διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος καταθέτω εδώ τα εξής:
1. το άρθρο 24 και ο Ν. 998/79 είναι προϊόντα της πρώιμης μεταπολίτευσης, που είχαν σαν υπόβαθρο τον Δασικό Κώδικα του 1969 (περίοδος δικτατορίας) και τις λογικές ανάπτυξης των δεκαετιών 50 και 60. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι μέχρι το 80 γεωργική ανάπτυξη σήμαινε την κυριαρχία του ανθρώπου στην φύση. Η εμφάνιση μηχανημάτων λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων παρουσιαζόταν σαν τα έπαθλα του αγώνα του πολιτισμού που θα έφερναν ευδαιμονία και αφθονία στους κατόχους τους.
2. Το καθεστώς ιδιοκτησίας της γεωργικής γης ήταν (και παραμένει σε μεγάλο βαθμό) ασαφές. Οι μεγάλες εκτάσεις ανήκουν στο Δημόσιο, το οποίο όμως δεν έχει τα μέσα και την βούληση να τις διεκδικήσει και να τις αξιοποιήσει.
3. Η αστυφιλία που κορυφώθηκε στις δεκαετίες 60 και 70 αλλοίωσε ταχύτατα και στο μεγαλύτερο ποσοστό της, την κοινωνικο –οικονομική κατάσταση της αγροτικής περιφέρειας με αποτέλεσμα τον πλήρη μαρασμό της και την εγκατάλειψη μεγάλου μέρους της αγροτικής γης. Ταυτόχρονα εκτάσεις που ποτέ δεν καλλιεργούταν (δάση έλη κλπ) απέκτησαν υποδομές και καλλιεργήθηκαν με «μοντέρνους τρόπους».
4. Αυξήθηκε υπερβολικά η αξία της γης μέσο της ζήτησης για επέκταση των αστικών κέντρων και από την πρωτοεμφανιζόμενη ζήτηση για παραθεριστική κατοικία. Επίσης η ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας εξάπλωσε το πρόβλημα σε όλη την περιφέρεια και κυρίως βέβαια στις παραθαλάσσιες περιοχές.

Στα παραπάνω ο κρατικός μηχανισμός αντέδρασε απολύτως σπασμωδικά και χωρίς να εντρυφήσει στο πρόβλημα. Αποτέλεσμα ήταν η άναρχη εκχέρσωση τεράστιων εκτάσεων, η μετατροπή τους σε μονοκαλλιέργειες και η τρομαχτική αύξηση της αυθαίρετης δόμησης. Το μπάχαλο δηλαδή που βιώνουμε σήμερα.
Ένα άλλο αποτέλεσμα που δυστυχώς αποδεικνύεται περισσότερο κρίσιμο είναι η διαμόρφωση συνειδήσεων και πρακτικών στους πολίτες για το τι είναι ανάπτυξη και πως επιτυγχάνετε.

Επειδή με όλα τα παραπάνω το κράτος έχανε δικαιώματα στις εκτάσεις του αλλά ταυτόχρονα δεν μπορούσε να αντέξει το πολιτικό κόστος τού να τις διεκδικήσει επέλεξε και πάλι την πλάγια οδό άρθρο 24 και 117 στο Σύνταγμα και Δασικός Νόμος Ν. 998/79 ταυτόχρονα προέβλεψε και τις Επιτροπές Επιλύσεων Δασικών Αμφισβητήσεων.

Πώς δούλεψαν τα παραπάνω; Μα φυσικά με το να διαμορφώσουν πελατειακές σχέσεις μεταξύ βουλευτών και πολιτών και με το να δημιουργηθούν διάφορα κυκλώματα που πλουτίζουν με την εκμετάλλευση του νομικού χάους που επικρατεί. Επίσης έδωσαν εργαλεία σε κρατικούς και παρακρατικούς φορείς για να πιέσουν περισσότερο όσους πολίτες θεωρούσαν εχθρούς.

Αυτά τα Νομικά εργαλεία έχουν ανακηρυχτεί σε θεματοφύλακες του φυσικού περιβάλλοντος. Αυτό υποστηρίζουν οι περισσότερες οικολογικές οργανώσεις και τα αριστερά – προοδευτικά κόμματα και παρατάξεις και πιέζουν για να μην αλλάξουν.

Παρότι σαφώς και εγώ αναγνωρίζω, ότι σε κάποιο βαθμό έχουν προσφέρει υπηρεσίες στην κατεύθυνση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος βρίσκω ότι είναι ελλιπέστατα πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά και επιστημονικά.

Θα επανέλθω σε άλλο κείμενο για ανάλυση επί μέρους θεμάτων αλλά μετά μεγάλης μου λύπης αναγκάζομαι να είμαι κατά της αναθεώρησης του Άρθρου 24 του Συντάγματος όχι γιατί θεωρώ ότι πρέπει να μείνει ως έχει αλλά επειδή η συζήτηση για την αναθεώρηση του δεν στοχεύει την ουσία του προβλήματος, αλλά κινείται στην κατεύθυνση αφανών στόχων και σκοπών.